Συνοπτική Περιγραφή της Έρευνας
Η έρευνα επικεντρώνεται στην εξέταση της τυπολογίας και πολιτισμικής διαπερατότητας του Νορδισμού στην πολιτισμική σφαίρα της Δυτικής Ευρώπης Μεσοπολέμου. Ανιχνεύει το σύνολο των ιδεών που αναπτύχθηκαν γύρω από την προβληματική ιστορική τροχιά του Νορδισμού, δίνοντας την απαραίτητη προσοχή σε ζητήματα νοήματος, πρόσληψης, ερμηνείας και ταυτότητας. Κεντρικός της στόχος είναι να θέσει τα θεμέλια για τη συγγραφή μιας εναλλακτικής πολιτισμικής ιστορίας της Δυτικής Ευρώπης, όπου ο Νορδισμός δεν περιορίζεται στις ερμηνείες του εθνικισμού, του ρατσισμού και του τοπικισμού, αλλά πρεσβεύει έναν διακριτό υπερβατικό κοσμοπολιτισμό. Σημείο εκκίνησης της παρούσας έρευνας συνιστά η έννοια Le Génie du Nord που παρουσιάστηκε ως τίτλος ενός βιβλίου που εκδόθηκε το 1925 στην Αμβέρσα από τον Φλαμανδό συγγραφέα André de Ridder. Το βιβλίο περιλαμβάνει δοκίμια που είχαν δημοσιευτεί στο γαλλόφωνο φλαμανδικό περιοδικό τέχνης Sélection. Στα κείμενα αυτά ο De Ridder αντλεί παραδείγματα από τον μεσαίωνα έως και τη σύγχρονη εποχή για να στοιχειοθετήσει τη θέση του πως η πολιτισμική εξέλιξη της Γαλλίας δεν υπήρξε ποτέ αυτόνομη, επισημαίνοντας το ρόλο που διαδραμάτισε ο πολιτισμός του Βορρά σε αυτή. Ως απάντηση σε αυτό που αναγνωρίζει ως παρακμή της Ελληνορωμαϊκής παράδοσης του Νότου, ο De Ridder προτείνει τη συνεργασία των κρατών της Δυτικής Ευρώπης (Γαλλία, Βέλγιο, αλλά και Γερμανία) με στόχο τη σύνθεση ενός βόρειου κλασικισμού που θα συνιστά το επιστέγασμα μιας οικουμενικής κουλτούρας του Βορρά. Αναγνωρίζοντας την Αμβέρσα ως σταυροδρόμι πολιτισμών, η έρευνα αυτή επιχειρεί να εντοπίσει όψεις κοσμοπολιτισμού στον όρο “Η Διάνοια του Βορρά”, όπως παρουσιάζεται από τον De Ridder, εστιάζοντας στην αντιπαλότητα Βορρά-Νότου σε περιφερειακό και πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Online Workshop
Imagining the North: Between Regionalism and Cosmopolitanism
This workshop is organized by Dr. Chara Kolokytha within the context of her research project “′Le Génie du Nord′ and Cosmopolitanism: An alternative cultural history of Western Europe between the wars” which is supported by the Research Centre for the Humanities (RCH) for the year 2020.
November 28, 2020, 11:00 CET
Online Registration: https://bit.ly/2GN7Jko
Program
– CENTRAL EUROPEAN TIME (CET) –
11.00-11.10 Welcome (RCHumanities)
11.10-11.30
Spinning the Compass: On studying geocultural stereotypes in a comparative framework / Assoc. Professor Alex Drace-Francis (University of Amsterdam)
11.30-11.40 Break
11. 40 -12.00
Blast and the North / Dr Nathan O’Donnell (National University of Ireland, Maynooth)
12.00-12.20
Le Génie du Nord and Cosmopolitanism: An Alternative Cultural History of Western Europe between the Wars / Dr Chara Kolokytha (RCHumanities/Ionian University)
12.20-12.40 Discussion
12.40-13.00 Break
13.00-13.20
«Sang du nord» and «vie méditerranéenne»: A debate between Josef Strzygowski and Henri Focillon / Dr Annamaria Ducci (Fondazione Ragghianti, Lucca)
13.20-13.40
Aspects of Northernness in Werner Haftmann‘s German Modern Art / Vincenza Benedettino (Universität Heidelberg / École du Louvre)
13.40-14.00 Discussion
14.00 Closing remarks
Online registration open until November 27: https://bit.ly/2GN7Jko
For any queries contact: charakolokytha@aol.com
Έρευνα: «′Le Génie du Nord′ και Κοσμοπολιτισμός: Μία εναλλακτική θεώρηση της πολιτισμικής ιστορίας της δυτικής Ευρώπης του Μεσοπολέμου»
Ερευνήτρια: Χαρά Κολοκυθά
Η έρευνα «′Le Génie du Nord′ και Κοσμοπολιτισμός: Μία εναλλακτική θεώρηση της πολιτισμικής ιστορίας της δυτικής Ευρώπης του Μεσοπολέμου» χρηματοδοτήθηκε από το Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ) για το έτος 2020.
Σύντομη Περίληψη στα ελληνικά
Η παρούσα έρευνα είχε ως στόχο να διερευνήσει τις δυνατότητες συγγραφής μιας εναλλακτικής πολιτισμικής ιστορίας της Δυτικής Ευρώπης του 20ου αιώνα, στην οποία η ιδέα ενός συνασπισμένου ευρωπαϊκού βορρά δεν περιορίζεται στις ερμηνείες του εθνικισμού, του ρατσισμού, του παγγερμανισμού και του τοπικισμού, αλλά πρεσβεύει έναν διακριτό υπερβατικό κοσμοπολιτισμό. Σημείο εκκίνησης της διερεύνησης αυτής στάθηκε η διατύπωση της ιδέας ενός Βόρειου κλασικισμού στη Βελγική Φλάνδρα τα χρόνια που ακολουθούν το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα από μια σειρά δοκιμίων που δημοσιεύτηκαν μεταξύ του 1923 και του 1924 με τον τίτλο ‘Le Génie du Nord’ και συγκεντρώθηκαν στο ομώνυμο βιβλίο που εκδόθηκε το 1925 από τον Φλαμανδό κριτικό τέχνης και λογοτεχνίας, καθηγητή στατιστικής στο πανεπιστήμιο της Γάνδης, André de Ridder.
Η ιδέα ενός Génie du Nord, όπως διατυπώθηκε από τον André de Ridder αντλεί επιρροές από συναφείς αναφορές των Madame de Stael, Emile Verhaeren, Maurice Barrès, August Vermeylen, André Mabille de Poncheville καθώς και τον εθνικό κοσμοπολιτισμό των φλαμανδικών ομάδων Van Nu en Straks και De Boomgard στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Η συζήτηση μετατοπίζεται χρονικά από το παρόν του 20ου αιώνα στο παρελθόν του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης και εγγράφεται στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα μέσω της επανεξέτασης των εισβολών των ‘βαρβάρων’ στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατά τον τέταρτο και τον πέμπτο αιώνα της Κοινής Εποχής.
Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας επικεντρώθηκε στη χαρτογράφηση αυτής της ιδέας αλλά και τον εντοπισμό της προέλευσης του όρου Génie du Nord, την αναζήτηση αντίστοιχων ιδεών στο ευρύτερο περιβάλλον της βόρειας Ευρώπης του Μεσοπολέμου, και, τέλος, στη ‘μεταζωή’ και τις παραλλαγές της ίδιας ιδέας στην ευρωπαϊκή σκέψη του 20ου αιώνα. Έγινε σαφές πως η εν λόγω ιδέα προέκυψε μέσα στα πλαίσια της ιδέας για ‘Επιστροφή στην Τάξη’ (Call to Order/Retour à l’ordre), αποκύημα των ολέθριων συνεπειών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και από την αποστροφή απέναντι στις ιδέες του παγγερμανισμού και τη διαχρονική καταδίκη κάθε μορφής πολιτισμικού ιμπεριαλισμού προερχόμενου από Βορρά και Νότο. Η κριτική υποδοχή της ιδέας περιορίζεται στην παραλλαγή και προσαρμογή των καίριων τοποθετήσεων της στις αντιπαλότητες του δίπολου κέντρο-περιφέρεια, στις επιδιώξεις του νέου ανθρωπισμού και της ‘Retour à Rome’ ιδεολογίας, όπως διαφαίνεται από τη μετέπειτα πορεία των εκφραστών/υποστηρικτών της, μολονότι πυρήνας της σύλληψης της υπήρξε αδιαμφισβήτητα η Φλαμανδική πολιτισμική χειραφέτηση.
Η Χαρά Κολοκυθά είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης (Northumbria University, Newcastle) και ακαδημαϊκή υπότροφος του τμήματος Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Northumbria University στο Newcastle-upon-Tyne. Η διατριβή της με τίτλο Formalism and Ideology in 20th century Art: Cahiers d’Art, magazine, gallery and publishing house (1926-1960) εξετάζει ζητήματα νεοτερισμού και παράδοσης στην τέχνη του 20ου αιώνα με επίκεντρο τα δίκτυα εμπόρων, συλλεκτών, τεχνοκριτών, καλλιτεχνών κλπ. που συσπειρώνονται γύρω από τις δραστηριότητες του περιοδικού τέχνης, γκαλερί και εκδοτικού οίκου Cahiers d’Art και του ιδρυτή τους Christian Zervos με στόχο την θεσμοποίηση της ανεξάρτητης τέχνης στο Παρίσι. Το 2018 εκπόνησε μεταδιδακτορική έρευνα στο Stiftung Arp e. V., στο Βερολίνο. Έχει συνεργαστεί με τα ερευνητικά προγράμματα Christian Zervos au miroir de la Grèce (EFA) και Bibliographies de Critiques d’Art Francophones (Labex CAP, Sorbonne), καθώς και με τα Allgemeines Kunstlerlexikon, Art Market Dictionary, Routledge Encyclopedia of Modernism κ.α.
- Chara Kolokytha, ‘Picasso vs. Fougeron: Cahiers d’Art and quarrels over realism in France (1932-1949)’, in Moritz Baßler, David Ayers, Benedikt Hjartarson, Ursula Frohne and Sascha Bru (eds), Realisms of the Avant-Garde, European Avant-Garde and Modernism Studies vol.6, Berlin&Boston : De Gruyter, 2020.
- Chara Kolokytha, ‘Christian Zervos, les galeries Cahiers d’Art et M.A.I., la suppression des –ismes de l’Art,’ in Denise Vernerey and Hélène Ivanoff (eds) Galeries et Avant-gardes : Réceptions croisées, vol. II: Berlin, Mont-Saint-Aignan : PURH, 2020.
- Chara Kolokytha, ‘Christian Zervos critique d’art: partis pris, polémiques et débats,’ in Catherine Méneux and Marie Gispert (eds), Critique(s) d’art : nouveaux corpus, nouvelles méthodes, Paris, site de l’HiCSA, mis en ligne en avril 2019, pp. 257-272.
- Chara Kolokytha, ‘Cubism [REVISED AND EXPANDED]’, in Stephen Ross (ed.), Routledge Encyclopaedia of Modernism, N.Y./London: Routledge, 2019 (4.500 words) /shorter version published in 2016.
- Chara Kolokytha, ‘Matisse [REVISED AND EXPANDED]’, in Stephen Ross (ed.), Routledge Encyclopaedia of Modernism, N.Y./London: Routledge, 2019 (2100 words) / shorter version published in 2016.
- Chara Kolokytha, ‘A new History of Art Criticism in the light of Digital Humanities: The Bibliography of Francophone Critics,’ Visual Resources, An International Journal on Images and their Uses, 3-4, vol. 33, Taylor & Francis, 2017, pp. 419-422.
- Chara Kolokytha, ‘Christian Zervos, Les Oeuvres du Greco en Espagne, review of the Greek annotated translation’, Ιστορία της Τέχνης / Art History 6, summer 2017, pp. 181-185.
- Chara Kolokytha, ‘Metamorphoses of the past: The iconographic stimuli of Picasso’s creative imagination and their critical interpretation by Christian Zervos,’ in Magdalena Nová and Maria Opartná (eds), Old and New: Are Old Works of Art a Starting Point or an Obstacle?, conference proceedings, Prague: Charles University, Catholic Faculty, 2016, pp. 225-232.
- Chara Kolokytha, ‘The debate over the creation of a Museum of Modern Art in Paris between the wars and the shaping of an evolutionary narrative for French art,’ in Silvia Cecchini and Patrizia Dragoni (eds), Museums and Exhibitions between the wars, Il Capitale Culturale. Studies on the Value of Cultural Heritage 14, EUM, 2016, pp. 193-222.
- Chara Kolokytha, ‘La critique d’art dans l’entre deux guerres: Le cas de Tériade et Christian Zervos,’ F.-G. Theuriau (ed.) La démarche critique dans le monde culturel, Ed. Vaillant, 2015, pp. 81-90.
- Chara Kolokytha, ‘L’Âge Critique des Salons: 1914-1925. L’Ecole Française, la tradition et l’art moderne,’ Konsthistorik Tidskrift/Journal of Art History 4, vol. 48, 2015, pp. 234-238.
- Chara Kolokytha, ‘L’amour de l’art en France est toujours aussi fécond : La Maison d’Editions Verve et la reproduction de manuscrits à peintures conservés dans les Bibliothèques de France pendant les années noires (1939-1944),’French Cultural Studies 2, vol. 25, Sage Pub., May 2014, pp. 121-139.
- Chara Kolokytha, ‘O Tériade, η επιθεώρηση Verve και ο Παρισινός καλλιτεχνικός κόσμος (1937-1960),’ in Tériade: France-Grèce, Tellogleio Arts Foundation and Aristotle University of Thessaloniki. [English title: Tériade, Verve magazine and the Parisian art world, 1937-1960/ publication pending since 2015].
- Chara Kolokytha, ‘Destroy…Alexander Iolas: The villa-museum and the relics of a lost collection,’ Arts 3 / Special Issue Exhibition Studies, vol. 1, MDPI, Basel, Switzerland, Feb. 2014, pp. 105-115.
- Chara Kolokytha, ‘Line V. Color: Matisse: The essence of line, Selected Prints: 1900-1950,’ Art In Print, Chicago, Sept.-Oct. 2014, p. 39.
- Chara Kolokytha, ‘The art press and visual culture in Paris during the Great Depression: Cahiers d’Art, Minotaure and Verve,’ Visual Resources: An International Journal of Documentation 3, vol. 29, Routledge / Taylor & Francis, Sept. 2013, pp. 184-215.
- Chara Kolokytha, ‘Christian Zervos et Cahiers d’art, Archives de la Bibliothèque Kandinsky,’ Konsthistorisk tidskrift/Journal of Art History 4, vol. 82, 2013, pp. 339-342.